Thiết bị khảo sát phóng xạ RaySafe 452

Bức xạ rò của đầu bóng phát tia X là bức xạ phát ra từ thiết bị bên cạnh chùm tia sơ cấp. Tất cả các bóng X-quang đều có sự rò rỉ bức xạ. Các phép đo rò rỉ bức xạ có ý nghĩa quan trọng trong việc kiểm soát môi trường làm việc tại bệnh viện của những nhân viên y tế làm việc trực tiếp hoặc gần với các thiết bị X-quang. Một vài phép đo được đặt xung quanh vỏ bóng phát, và tại các vị trí nơi các kỹ thuật viên, nhân viên y tế thường đứng trong suốt quá trình vận hành. Từ các giá trị đo này, các tính toán được thực hiện để ước tính liều bức xạ mà cơ thể của nhân viên y tế phải nhận, cho một lần phát tia hoặc trong suốt một khoảng thời gian.

Theo điều 12.4 của IEC 60601-1-3, và Thông tư liên tịch số 13/2014/TTLT-BKHCN-BYT, quy định mức bức xạ rò của đầu bóng phát tia X không vượt qua 1 mGy, tính trung bình trong khoảng 1 giờ làm việc nhiều nhất trong phòng chụp X-quang, được đo tại khoảng cách 1m từ vỏ đầu bóng phát tia X lấy trung bình trên diện tích không vượt quá 100 cm2 cho mọi chế độ làm việc được nhà sản xuất khuyến cáo.
 

Các phép đo rò rỉ qua tường (kiểm xạ phòng) được thực hiện để đảm bảo các tia bức xạ từ phòng X-Quang không rò rỉ qua tường và vượt quá ngưỡng cho phép ra bên ngoài phòng X-Quang. Thông thường, cần thực hiện đo khi lắp đặt mới thiết bị X-Quang, hoặc sau khi cải tạo phòng chụp X-Quang. 

Tại Việt Nam, Điều 9 Thông tư liên tịch 13/2014/TTLT-BKHCN-BYT quy định: Thiết bị bức xạ phải kiểm định trước khi đưa vào sử dụng lần đầu, định kì một năm một lần với thiết bị xạ trị, thiết bị ghi đo bức xạ, thiết bị chụp cắt lớp vi tính CT scanner, thiết bị X-quang tăng sáng truyền hình và định kì 2 năm một lần với thiết bị X-quang chẩn đoán trong y tế. Trường hợp di dời, sửa chữa thì tiến hành kiểm định bất thường.

Thiết bị khảo sát được sử dụng để rà quét tại các vị trí quan tâm trong khi thiết bị X-Quang đang hoạt động. Các phép đo thông thường được thực hiện với các thiết lập cài đặt “xấu” nhất trên thiết bị X-Quang (với điện áp phát kVp cao hoặc/và hằng số phát tia mAs cao). Các vị trí thường được quan tâm khi kiểm xạ phòng bao gồm phần trên tường, các góc, các cửa sổ, các cửa ra vào,… Thiết bị khảo sát thường được cầm tay hoặc có thể được gắn với tripod cho các phép đo trong thời gian dài. 

Từ các giá trị đo khảo sát, các tính toán được thực hiện để đảm bảo các bức xạ rò rỉ không vượt quá giới hạn. để thực hiện các tính toán chính xác, điều quan trọng là cần xác định vị trí đó là khu vực công cộng hay khu vực được kiểm soát. Hơn nữa, các thông số như khối lượng công việc, công suất sử dụng thiết bị, rò rỉ bức xạ và liều chiếu mục tiêu cũng cần được xem xét.
 

Trong y học hạt nhân, chất phóng xạ thường được sử dụng trong chẩn đoán hình ảnh và trị liệu cho bệnh nhân. Do chất phóng xạ có thời gian phân hủy xác định, và chỉ hoạt động trong một khoảng thời gian nhất định, nên thuốc phải được chuẩn bị tại bệnh viện ngay trước khi thực hiện kiểm tra. Trong quá trình chuẩn bị, cần đảm bảo rằng không có chất phóng xạ nào bị rơi vãi trên các bề mặt, hoặc trên người bào chế thuốc phóng xạ thực hiện công việc chuẩn bị thuốc. Sự xuất hiện của các chất phóng xạ ngoài ý muốn thường được gọi là ô nhiễm phóng xạ.

Thiết bị khảo sát thường được sử dụng để rà quét các bề mặt, cũng như ở găng tay hoặc tay của người thao tác trong trường hợp bị đổ chất phóng xạ. Thiết bị khảo sát được rà quét trên bề mặt cần quan tâm để phát hiện và đo độ nhiễm bẩn phóng xạ. Cần lưu ý rà quét thiết bị ở sát bề mặt, đồng thời di chuyển từ từ, do lượng nguồn phóng xạ bị đổ có thể rất nhỏ và khó phát hiện.